Cykl miesiączkowy, płodność, mięśniaki macicy – jak się odżywiać?

• Wstęp
• Dowody naukowe na temat wpływu diety na przebieg cyklu miesiączkowego
• Rola otyłości w niepłodności
• Mięśniaki macicy – rola żywienia, spożywania alkoholu i kofeiny
• Suplementacja
• Literatura

Wstęp

Czy istnieje taki plan diety, który mógłby pomóc kobietom w wieku rozrodczym czuć się lepiej? Jaka to mogłaby być dieta i ile by trwała? Dietetyk najczęściej projektuje dietę 7 – 14 dniową. Cykl miesiączkowy trwa od 21 do 35 dni.

Czy plan diety powinien obejmować cały cykl miesiączkowy? Tak, gdyż zapotrzebowanie na energię, tłuszcze i białka oraz niektóre składniki mineralne jest inne w poszczególnych fazach cyklu miesiączkowego kobiety.
W związku z tym należy uznać, że konieczna jest zmiana stylu życia, która pozwoli pozbyć się tych niechcianych dolegliwości.

Wniosek z badań naukowych…

Indywidualny plan żywienia zastosowany w grupie kobiet miesiączkujących o właściwościach przeciwzapalnych oraz trwała poprawa nawyków żywieniowych wraz ze zmianą stylu życia może mieć korzystny wpływ na zmniejszenie objawów występujących przed i w trakcie miesiączkowania, na intensywność krwawienia, masę i skład ciała oraz zdrowie.

Dowody naukowe na temat wpływu diety na przebieg cyklu miesiączkowego

Dieta i składniki odżywcze mogą wpływać na płodność i owulację kobiet poprzez wpływ na szlaki metaboliczne, profil hormonalny i metabolizm węglowodanów. Ważnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zaburzeń owulacji jest stres oksydacyjny i przewlekłe stany zapalne. Wysoki poziom markerów stanu zapalnego (m.in. IL – 6, TNF α) podczas cyklu miesiączkowego u kobiet wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia cyklu bezowulacyjnego, głównie poprzez zwiększenie stresu oksydacyjnego w jajnikach.

Badanie Nurses’ Health Study II (NHS II), przeprowadzone na 17 544 kobietach, starających się o ciążę wykazało, że dieta i zawarte w niej składniki odżywcze miały znaczący wpływ na płodność i zmniejszenie ryzyka wystąpienia zaburzeń owulacji. 
W diecie występowało  mniejsze spożycie kwasów tłuszczowych trans (znajdziesz je w wszystkich słodyczach, ciastach, ciastkach, w większości słonych przekąsek, i fast foodach)  przy jednoczesnej zwiększonej podaży jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, wyższej zawartości białka roślinnego oraz obecności produktów mlecznych, węglowodanowych o niskim indeksie glikemicznym i  zawartości żelaza.

Rola otyłości w niepłodności

Otyłość często wiąże się z ryzykiem braku i zaburzeń owulacji, niepłodności i również zespołu policystycznych jajników (PCOS). U pacjentek, u których występuje w wyniku niepłodności brak owulacji lekarze podejmują wywołanie jej farmakologicznie często zwiększając dawki leków, nie zawsze z powodzeniem. Bywa to kosztowne i długotrwałe u pacjentek leczonych właśnie metodą in vitro. Wyniki badań naukowych wskazują, że redukcja masy ciała od 5-10%  lub redukcja 0,5–1 kg tygodniowo, ponieważ wiąże się poprawą parametrów metabolicznych i zdrowotnych i jest skuteczna w przypadku kobiet z otyłością i niepłodnością oraz z PCOS. 

Mięśniaki macicy, rola żywienia, spożywania alkoholu i kofeiny

Inne badania sugerują, że określone składniki diety i czynniki żywieniowe mogą być powiązane z różnymi chorobami hormonalnymi, w tym mięśniakami gładkimi macicy.

• Naukowcy zauważyli ochronny wpływ spożycia warzyw i owoców na mięśniaki gładkie macicy, szczególnie owoców cytrusowych, jabłek, kapusty, brokułów i pomidorów.
• W amerykańskim badaniu kohortowym Black Women’s Health Cohort Study częstotliwość spożywania produktów spożywczych została określona na podstawie liczby porcji produktów spożywanych dziennie: co najmniej 4 porcje owoców i 4 porcje warzyw dziennie zmniejszają ryzyko wystąpienia mięśniaka gładkiego macicy u kobiet w porównaniu do spożywania 1 porcji dziennie.
• Analizując wpływ żywienia na występowanie mięśniaków stwierdza się, że diety roślinne mogą zmniejszać poziom biodostępnego estrogenu i zwiększać jego wydalanie, zmniejszając w ten sposób ryzyko mięśniaka gładkiego.
• witamina A pochodząca ze źródeł zwierzęcych może mieć działanie ochronne przed mięśniakami macicy, nie dotyczy to natomiast prowitaminy A dostarczanej wraz z owocami i warzywami.
• W badaniu Black Women’s Health Study stwierdzono, że mięśniak gładki jest powiązany z częstym spożywaniem alkoholu, szczególnie zawartym w piwie fitoestrogenom znajdującym się w piwie.
• W badaniu California Teachers Study (CTS) u osób spożywających co najmniej 20 g alkoholu dziennie występowało znacznie zwiększone ryzyko wystąpienia mięśniaka gładkiego macicy.
• Spożywanie dużych ilości kawy lub kofeiny (500 mg/dzień) wśród młodszych kobiet może zwiększać ryzyko mięśniaków macicy.

Suplementacja

Witamina D₃

Właściwie zbilansowana dieta nie wymaga dodatkowej suplementacji preparatami witaminowymi poza jednym wyjątkiem – witaminą D3 oraz chorobami przewlekłymi, w których jest konieczna.

W szerokości geograficznej Polski zalecana jest suplementacja witaminy D₃ we wszystkich grupach wiekowych bez względu na stan zdrowia. Witaminę D₃ należy przyjmować od początku października do końca maja, jeśli jej poziom jest w normie. Natomiast jeśli zmagasz się z osteoporozą, jesteś po operacji chirurgicznej, chorujesz na cukrzycę typu 2, insulinooporność, choroby układu krążenia, choroby autoimmunologiczne, endometriozę,  niedoczynność tarczycy, chorobę nowotworową to powinnaś tą witaminę przyjmować stale w porozumieniu z lekarzem.

Witamina D₃ wraz z wapniem zmniejsza uciążliwe dolegliwości związane z bólem miesiączkowym oraz bierze udział w mineralizacji kości i zębów a także w gospodarce wapniowo – fosforanowej.
Receptor witaminy D odgrywa główną rolę w regulacji hormonów steroidowych w żeńskim układzie rozrodczym wpływając jednocześnie na zmniejszenie bólu podczas menstruacji.

Obecnie jest wiele preparatów dostępnych na rynku. Szukając dobrego produktu, warto poszukać takiego, który był przebadany klinicznie określonego jako lek.

Zakres poziomu witaminy D₃ jest jednakowy dla wszystkich grup wiekowych: 

• niedobór – poniżej 20 ng / mL; 
• niski poziom – 20-30 ng / mL; 
• prawidłowy poziom – 30-50 ng / mL; 
• podwyższony poziom – 50-100 ng / mL; 
• potencjalnie toksyczny poziom – 100-150 ng / mL; 
• poziom toksyczny – powyżej 150 ng / mL. 

Magnez (Mg)

W jednym z badań naukowych analizowano wpływ magnezu na przebieg ciąży, problemy hormonalne i zespół napięcia przedmiesiączkowego. Wykazano, że wzrost stężenia całkowitego Mg w surowicy krwi wiązał się ze zmniejszeniem liczby dolegliwości (obrzęki, ociężałość brzucha, krwawienie, tężyczka, bóle w okolicy więzadeł szerokich macicy i spojenia łonowego).

Warto też zwrócić uwagę, że stosowanie preparatów multiwitaminowych może zakłócać wchłanianie Mg, co jest spowodowane antagonizmem wapnia w stosunku do magnezu. Tłumacząc to prościej gdy w jednym preparacie witaminowym znajduje się magnez i wapń to wapń ogranicza wchłanianie magnezu. Ten sam problem dotyczy cynku i selenu wrzuconych razem do jednego preparatu a nie powinno się ich przyjmować równocześnie. 

Literatura

„Correlation of magnesium level with the clinical condition and quality of life of women with hormonal diseases and pregnancy based on real data”. Orlova, Galina Dikke, Gisele Pickering, Eliso Djobava, Sofya Konchits, Kirill Starostin
Sci Rep. 2021; 11: 5734. 

„Weight reduction using a formula diet recovers menstruation in obese patients with an ovulatory disorder”. Toshiya Matsuzaki, Tsutomu Douchi, Toshimichi Oki, Osamu Ishihara, Ryugo Okagaki, Takeshi Kajihara, Midori Tamura, Fumikazu Kotsuji, Kimihisa Tajima, Mika Kawano, Bunpei Ishizuka,  Minoru Irahara. Reproductive Medicine and Biology 2017 Jul; 16(3): 268–275.

„Diet and Nutrition in Gynecological Disorders: A Focus on Clinical Studies”. Sadia Afrin, Abdelrahman AlAshqar, Malak El Sabeh, Mariko Miyashita-Ishiwata, Lauren Reschke, Joshua T. Brennan, Amanda Fader, Mostafa A. Borahay. Nutrients. 2021 Jun; 13(6): 1747.